İstanbul boğazı deniz kirliliğine sebep olan kirletici kaynaklar ve su kalitesinin değişimleri

Abstract

İstanbul Boğazı'nda kirlilik meydana getiren kirletici kaynakların boğaz suyuna taşıdıkları kirlilik yükleri araştırıldığında, en büyük kirleticilerin; Karadeniz'den taşınan kirlilik yükleri, İstanbul İli atıksu arıtma tesislerinden yapılan deşarjlar, İstanbul İli yüzeysel drenaj ağını oluşturan derelerden denize taşınan kirlilik yükleri ve deniz trafiği ile deniz kazaları neticesinde meydana gelen kirlilik olduğu anlaşılmaktadır. İstanbul'da meydana gelen atıksuların yaklaşık %80'i atıksu ön arıtma tesislerinde arıtma işleminden geçirildikten sonra deniz deşarjı yapılmak suretiyle uzaklaştırılmaktadır. Atıksu arıtma tesisleri çıkış sularında yapılmış olan analizler incelendiğinde, biyolojik ve ileri biyolojik arıtma tesisleri çıkış suyu kalitelerinin, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nde verilen deniz deşarjı standartlarına uygun olmasına karşın, ön arıtma tesisleri çıkış suyu kalitelerinin zaman zaman bu kriterleri karşılayamadığı görülmektedir. Marmara Denizi'ne dereler vasıtasıyla taşınan kirlilik yüklerinin önlenmesi kapsamında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan dere ıslah çalışmaları değerlendirildiğinde ise, ıslahı planlanan derelerin 2005 yılı Ekim ayı itibariyle %48'lik kısmının ıslahının tamamlandığı görülmektedir. Karşı karşıya kalınan çevre kirliliği riski nedeniyle, İstanbul Boğazı deniz suyu kalitesinin izlenmesi amacıyla İSKİ tarafından İstanbul Boğazı, Marmara Denizi'nin İstanbul kıyıları ve Boğaz-Karadeniz girişi bölgelerinde belirlenmiş istasyonlarda periyodik olarak ölçümler yapılmaktadır. Bu tez çalışması kapsamında İSKİ tarafından 1997 ve 2004 yıllarında yapılmış olan deniz suyu kalitesini izleme çalışmalarından elde edilmiş sonuçlar karşılaştırılmış ve deniz suyu kalitesindeki değişim izlenmiştir. Deniz suyu kalitesini yansıtan temel parametreler olarak çözünmüş oksijen, askıda katı madde, toplam azot, toplam fosfor, klorofil-a, ağır metal (Pb, Fe, Mn), polisiklik aromatik hidrokarbon, deterjan ve fekal koliform bakterisi ölçümlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, en büyük değişim oranının toplam azot ve toplam fosfor konsantrasyonlarında gerçekleşmiş olduğu gözlenmiştir.Anahtar Kelimeler: İstanbul Boğazı, kirlilik kaynakları, su kalitesindeki değişim