Aristoteles'in metafizik'inin Zeta kitabı

Abstract

Batı uygarlığı tarihinin belki de en önemli düşünürü olan Aristoteles'in kuşkusuz -özellikle de konusunun Aristoteles'in bilimler tasnifindeki yeri bakımından- en önemli eseri olan Metafizik'in gövdesini teşkil eden üçlemenin (Zeta, Ēta ve Theta) ilki olan Zeta kitabının yalın bir biçimde çözümlenmesinin amaçlandığı işbu tez çalışmasında Aristoteles'in Zeta'da ousianın mahiyeti hakkında yürüttüğü tartışmanın düşünüldüğü kadar çetrefil olmadığı, buradaki analizden çıkacak sonucun Aristoteles'in Kategoriler'de yalın bir biçimde ortaya koyduklarıyla hiç de çelişmediği gösterilmeye çalışılmıştır. Buna göre, tıpkı Kategoriler'de olduğu gibi, Zeta'da da Aristoteles'in (i) asıl ya da birincil (prôtê) ousiaların madde (hyle) ve biçimin (eidos) müstakil (khôriston) somut bütünlüğü (synolon) olan gerçeklik ya da tamamlanma halindeki (entelekheia) 'nesne'ler (to ti esti) olan tek tekler (kath' hekasta), diğer bir deyişle 'bu-belirli-şey'ler (tode ti) olduğunu, (ii) tür (eidos) ya da cins (genos) gibi 'tümel'lerin (katholou) ise ancak ikincil bir anlamda ousia olabileceklerini söylediği gösterilmeye çalışmıştır.