Toplu taşıma araçlarında konfor şartlarının sayısal ve deneysel araştırılması

Abstract

Büyük kentlerin trafik yoğunluğu, nüfus yoğunluklarına ve konut sanayi yerleşimlerinin uzaklıklarına göre değişmektedir. Bu durum büyük kentlerde vatandaşları toplu taşımaya yönlendirmekte ve yerel yönetimlerin taşımacılık yükünü arttırmaktadır. Geleneksel içten yanmalı motorlar ile çalışan toplu taşıma araçlarının yakıt ikmal menzilleri, alternatifleri olan elektrik motorlu araçla göre daha uzun, ulaşım altyapısına entegreleri daha kolaydır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri şehir içi ulaşımda ulaşım hızını ve yolcu memnuniyetini arttırmak için, kentin ana arterinden geçen, tercihli yol ve sadece bu yolda kullanılmak üzere ayrılmış özel otobüsler belirlemiştir. Yol ve kullanılan otobüsler metrobüs olarak adlandırılmaktadır. Metrobüsler yüksek yolcu kapasitesine sahip ve uzun menzillidir. Kentlerin hava kalitesi ise trafik yoğunluğuna ve kullanılan motor tipine, eğer içten yanmalı motorlar seçiliyorsa fosil yakıtın tipine, göre değişmektedir. Bu durum ve aracın yolcu yoğunluğu araç içi hava kalitesini ve buna bağlı olarak yolcu memnuniyetini etkilemektedir. Memnuniyetin yanı sıra solunan havanın hava kalitesi maruz kalındığı süre göz önüne alındığında toplum sağlığında önemli bir rol oynamaktadır. İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri yoğun kullanılan metrobüs araçlarının, araç havalandırmasına ve araç içi hava kalitesine önem vermekte, yolcu memnuniyetini arttırmak için çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışma, söz konusu metrobüs hattında çalışan bir toplu taşıma aracında, hava kalitesinin ve araç içi hava akışının incelenmesi için yapılan deneysel ve teorik çalışmaları içermektedir. Yapılan deneysel çalışmalarda, metrobüs aracının, araç içi hava kalitesinin yasal sınırlar içerisinde olduğu gözlemlenmiştir. Aracın çok yoğun kullanıldığı saatler dışında, hava kalitesinin yüksek olduğu ölçülmüş, yolcu yoğunluğunun arttığı iş giriş ve çıkış saatlerinde ise önemli oranda düştüğü gözlemlenmiştir. Araç üzerinde işletme tarafından yapılmış iyileştirmeler, araç içi havalandırmayı ve buna bağlı araç içi hava kalitesini olumlu etkilemiş, teorik olarak yolcu konforunu da arttırmıştır. Aracın doluluk oranına göre iç hava akışı farklılıklar göstermekte olup, havalandırmanın etkin kullanımını önemli hale getirmekte, buna olarak yolcu memnuniyetini ve yolcu sağlığını etkilemektedir