Özet:
Öğretmenlerin iş doyumları kurumlar için önem taşıyan unsurlardan biridir. Bu konu,
üzerinde birçok araştırmanın yapıldığı ancak hala net ve kesin etkenlerin
saptanamadığı gizemini koruyan konulardan biri olarak alanyazında uzun yıllarıdır
yerini korumaktadır. Psikolojik sözleşme ise yönetim bilimi alanında yeni yeni yer
almaya başlayan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu araştırmada,
öğretmenlerin sahip olduğu psikolojik sözleşme algılarının ve iş doyumu düzeylerinin
belirlenmesi, öğretmenlerin sahip olduğu psikolojik sözleşme algıları ve iş doyumları
arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, resmi ortaöğretim
kurumlarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik sözleşme düzeyleri ile iş
doyumları arasındaki ilişkinin incelendiği ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı nicel
bir çalışmadır. Örneklem grubu, İstanbul ilinde resmi ortaöğretim kurumlarında görev
yapan 391 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada Demirkasımoğlu (2012)
tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Psikolojik Sözleşme Envanteri” ve Gündüz (2008)
tarafından geliştirilen “İş Doyumu Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda
öğretmenlerin çoğunlukla kurumlarıyla arasında geliştirdikleri psikolojik sözleşme
türünün ilişkisel sözleşme olduğu bulunmuştur. İlişkisel sözleşmeden sonra sırasıyla
dengeli sözleşme, geçişsel sözleşme ve işlemsel sözleşme türleri gelmektedir.
Öğretmenlerin iş doyum düzeyleri ortalamanın biraz üzerinde bulunmuştur. İş
doyumları ile olumlu yönde yüksek düzeyde ilişki olan sözleşme türü ise dengeli
sözleşmedir. Öğretmenlerin iş doyumlarının artması amaçlandığında ilişkisel
sözleşmenin yanında işlemsel sözleşmenin özellikleri de revize edilerek geliştirilmeli
ve denge kurulmalıdır. Ayrıca yöneticilerin öğretmenlerin gelişimine destek olması ve
sahip oldukları performansı gerçekleştirme konusunda da imkanlar sunması
gerekmektedir. Öğretmenlerin iş doyumları ile geçişsel sözleşme arasında ise negatif
yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur. Yöneticilerin öğretmenlerde geçişsel sözleşmenin
oluşmaması için önlemler alması gerekmektedir. Bu sözleşme türü, öğretmenlerde
kuruma dair güvensizlik ve kayıtsızlık geliştirecek dolayısıyla iş doyumlarını da
olumsuz yönde etkileyecektir.
