Özet:
İstanbul, tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, farklı dinleri, kültürleri ve etnik grupları iç içe yaşatan ve bu mirası devam ettiren bir kenttir. Tarihi Yarımada içerisinde yer alan Balat ve Fener bölgeleri de çeşitli etnik grupların bir arada bulunduğu tarih içinde önemli yerlere sahip alt bölgelerdir. Aynı inanç, görüş ve değerlere sahip insan topluluklarının oluşturduğu kültürel yapı, yaşadıkları mekanın oluşumunu da etkilemiştir. Sosyal yapıda farklılık, kent ölçeğinde kendini gösterebilmekte olduğu ve bunun kent içinde farklı etnik bölgeler ortaya çıkardığı görülmektedir. Kent içinde farklılıklar olarak görülen bu gelişme, bölgede ki doku özellikleri, sokak şekillenişi dışında, bölgede ki dokuyu oluşturan en küçük birim olan bina ölçeğinde de kendini göstermiştir.Kentsel yapıda devam eden değişimler, kentsel alanlarda yeni konut biçimlerinin görülmesine neden olmuştur. Bu yeni bina türleri önce gayrimüslim mahallelerinde gözükmektedir (Yahudhane vb.). Batılılaşma dönemi içinde sıra ev ve apartmanların ortaya çıkması, orta tabakanın oluşması ve arazilerin değerinin artması ile yakından ilgilidir. Sıra evleri ve apartmanlaşma, sabit kalan yapı alanında yoğunluğun artmasına neden olmuştur. Yoğunluğun artması yapı alanında dış mekanlarının boyut ve oranlarının kontrolsüz yapılanma ile değişmesine neden olmuştur.Bu çalışma, Fener ve Balat semtlerinde batılılaşmanın etkisiyle değişen teknolojik, sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik gelişmelerin konut mimarisi üzerinde ki etkilerini incelemeyi hedeflemiştir. Çalışma kapsamında, Fener ve Balat semtleri sınırlarının birleştiği noktadaki Hızır Çavuş Köprübaşı Sokağı ve Yıldırım Caddesi seçilmiş, bu alan üzerinde yapıların günümüzde ki durumunu incelemek için çeşitli analizler yapılmıştır.Bölgenin önemi 19. yüzyılda yaşanan değişimler sonucunda azalmış, bunun etkisiyle de bölgede konut yerleşimlerinde değişimler görülmeye başlanmıştır. Tez kapsamında bu değişimlere etki eden nedenler ve değişimlerin etkisiyle ortaya çıkan yapılaşma incelenmeye çalışılmıştır.
